Yüklem, özne ile birlikte cümlenin asıl unsurudur. Cümlede iş, oluş, durum, hareket veya dönüşüm ifade eden unsurdur. Yüklemin Türkçede doğal yeri cümlenin sonundadır, ancak bazı özel durumlarda cümlenin başında veya ortasında da kullanılır. Cümlede asıl yargıyı veya hükmü üzerinde taşıyan unsurdur ve çekimli halde bulunur. Zaman, kişi ve şekil (aspekt) eklerini alarak çekimlenir ve cümleyi en büyük kelime grubu haline getirir. Özne hariç, cümlenin diğer unsurları yüklemin etki alanındadır. Bu nedenle nesne, zarf tümleci ve yer tamlayıcı ona bağlı olarak kullanılır.
Yüklem/fiil bir kelimeden oluşabildiği gibi birden fazla kelimeden (öbek) de oluşabilir. Türkçede cümle, eğer bir durumu ifade etmek için kullanılıyorsa yüklem isim soylu olur ve ek fiil (kişi eki) ile birlikte kullanılır. “Ben çok hastayım.” (hasta-y-ım)
Eğer cümle hareket ifade etmek için kullanılırsa bu durumda yüklem fiil olur ve fiil çekim ekleri alarak kullanılır. “Ben kitabı okudum.” (oku-du-m)
Cümlede kip ve zaman bildirerek yargıyı ortaya koyan temel unsurdur. Tek başına cümle özelliği gösterir. Diğer öğeler yüklemin tamamlayıcı öğeleridir. Cümlede yüklemi bulmak için herhangi bir öğeye soru soramayız. Onu çekimli durumda bulunan sözcüklerden anlarız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder